ایجاد لاین‌های مقاوم به خوابیدگی و پرمحصول در برنج به روش القای موتاسیون به وسیلهء پرتودهی گاما (موتاسیون‌زای فیزیکی)

پرورش گیاه به وسیلهء موتاسیون به منظور ایجاد جهش و تنوّع ژنتیکی در ساختار توارثی گیاهان، چندین سال است که در عرصه بهنژادی بکار می‌رود. در این کار پژوهشی از گیاه برنج رقم “موسی طارم”  به عنوان رقمی با کیفیت خوب ولی پابلند و حسّاس به خوابیدگی استفاده شده است. هدف از اجرای این طرح، تولید لاین‌های “مقاوم به خوابیدگی”  با کیفیت و کمیّت برتر است. بذرهای دستچین رقم انتخابی، پس از تنظیم مقدار رطوبتشان، به وسیلهء چشمهء کبالت- 60  مرکز تحقیقات هسته‌ای با دزهای 100، 200و 300 گری پرتودهی و همراه با بذرهای شاهد (نمونه‌های پرتودهی نشده) بطور جداگانه در خزانه مؤسسهء تحقیقات برنج کشور در رشت کاشته شدند. در نسل اوّل ) 1M (، بذرهای هر گیاه به تفکیک بوته برداشت شد و در نسل دوم ) 2M (، این بذرها در یک خط (بوته در خط) کاشته شدند. از میان جمعیت گیاهی نسل دوم، تعداد 203 بوتهء جهش یافته به همراه بوته‌های شاهد با در نظر گرفتن هدفهای اصلاح برگزیده شدند. در پی گزینش‌های مکرر و طیّ نسلهای بعدی (3M تا 5M)، بوته‌هایی که از نظر ایستادگی، طول بوته و عاملهای مؤثّر در مقدار محصول نسبت به گیاهان شاهد برتری داشتند با دقت بیشتر برداشت گردیدند. پس از یک رشته آزمایشهای ابتدایی و انتهایی برای مقایسهء میزان محصول، 13 لاین جهش یافته از میان آنها برگزیده شد و لاین 3-43 که صفت مقاوم بودن به خوابیدگی و افزایش محصول در آن اصلاح شده بود، به عنوان لاینی نویدبخش برای منطقهء گیلان، به وزارت جهاد کشاورزی معرفی شد.